25.06.2008: Bericht vom XIV. Kongress der Polnisch-Deutschen Gesellschaften 16/18 Mai 2008 in Poznan
XIV KONGRES TOWARZYSTW POLSKO – NIEMIECKICH I NIEMIECKO – POLSKICH W POZNANIU
W dniach 16 – 18. maja 2008 r., w Poznaniu zrealizowany został XIV Kongres Towarzystw Polsko – Niemieckich i Niemiecko – Polskich. Otwarcie i obrady Kongresu miały miejsce w Instytucie Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk, przy ulicy Wieniawskiego. Podsumowaniem przedsięwzięcia było otwarte zebranie Zarządu Krajowego Związku Towarzystw Polsko – Niemieckich z udziałem części kongresowych gości niemieckich, poprzedzone tradycyjnym, bardzo udanym wieczorem integracyjnym. Uczestników Kongresu, w liczbie znacznie ponad stu członków Towarzystw Polsko – Niemieckich i Niemiecko – Polskich, witał Prezes Zarządu, p. Zbigniew LERACZYK, przedstawiając następnie treści listów, jakie na jego ręce przekazane zostały od Marszałka Sejmu, z Kancelarii Premiera Rządu oraz od Ministra Spraw Zagranicznych RP. W imieniu Przewodniczącej Zarządu Federalnego Związku Towarzystw Niemiecko – Polskich przesłanie do uczestników Kongresu wygłosił Wiceprzewodniczący Związku, jednocześnie Przewodniczący Towarzystwa Niemiecko – Polskiego w Berlinie, p. Christian SCHRÖTER. Merytoryczna część Kongresu rozpoczęła się bezpośrednio potem, przemówieniami wielkopolskich przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej oraz organizatorów Kongresu. Jako pierwszy głos zabrał przedstawiciel Wojewody Wielkopolskiego, prof. dr habil. Andrzej GAJTKOWSKI, który po przekazaniu słów powitania i życzeń owocnych obrad, przedstawił działania wojewódzkiej administracji rządowej na rzecz polsko – niemieckiego współdziałania i współpracy. Rozpoczął od Programu Odra, który jest projektem rządowym, zwiększającym bezpieczeństwo ludności polskiej i niemieckiej mieszkającej po obu stronach tej rzeki. Wskazał, że ten i inne projekty realizowane w ramach współpracy polsko – niemieckiej są świadectwem dobrego sąsiedztwa w centrum Europy. Ocenił, że wiodący temat Kongresu „Sąsiedztwo w Centrum Europy” jest właściwą okazją do wymiany informacji i doświadczeń w organizowaniu wspólnych, polsko – niemieckich spotkań oraz inicjowania kolejnych projektów. Wskazał także, iż umowy międzyrządowe dotyczące naszych narodów – to zadanie naszych rządów, umowy i kontakty między regionami lub miastami – to zadania samorządów, ale kontakty między stowarzyszeniami i grupami społecznymi to przede wszystkim zadania organizacji społecznych, pozarządowych. Dla tych organizacji bardzo ważnym zadaniem jest upowszechnianie wiedzy o naszych państwach, o naszych kulturach, literaturze, gospodarce i historii. Mówiąc o Kongresie, mającym miejsce w Wielkopolsce, w Poznaniu i realizowanym w atmosferze przyjaźni, współpracy i wymiany doświadczeń, zwrócił uwagę, że według polskiego biura badań opinii społecznej aż 47% Polaków ocenia stosunki polsko – niemieckie ani jako dobre ani jako złe, 38% jako dobre, 9% jako złe i 6% nie ma zdania. Wskazał, że właśnie organizacje pozarządowe, swoim działaniem powinny przekonywać te 47%, społeczeństwa, że współpraca i współdziałanie są zawsze korzystne dla obu stron. Powiedział także, iż Wojewoda Wielkopolski z dużym zadowoleniem przyjął zaproszenie na Kongres nie tylko ze względu na bardzo cenne spotkania, ale również ze względu na podjęte bardzo ważne dla naszych społeczeństw tematy dotyczące polityki klimatycznej i energetycznej w Wielkopolsce i w niemieckich regionach partnerskich. Uczestnikiem Kongresu była także p. Jolanta RATAJCZAK, Dyrektor Wydziału Ochrony Środowiska i Rolnictwa Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. W imieniu Marszałka Województwa Wielkopolskiego, głos zabrał p. Wojciech JANKOWIAK – I. Wicemarszałek Województwa. Po słowach powitania przedstawił wieloletnią współpracę Wielkopolski z krajami związkowymi Republiki Federalnej Niemiec. Jako pierwszą wymienił współpracę z Hesją, głównie na polu integracji europejskiej, która rozpoczęła się jeszcze w czasie przygotowań Polski do wejścia do Unii Europejskiej. Obecnie współpraca ta jest z powodzeniem kontynuowana a bardzo widocznymi dowodami na jej rozwój mogą być na przykład regularne połączenie lotnicze pomiędzy Poznaniem a Frankfurtem nad Menem czy też działalność Wielkopolskiego Biura Informacyjnego w budynku przedstawicielstwa Hesji w Brukseli. Z krajem związkowym Dolna Saksonia Wielkopolska prowadzi głównie bardzo intensywną współpracę w dziedzinie ochrony środowiska oraz na polu kultury, zaś z Brandenburgią, z którą partnerstwo ma najkrótszy staż, współdziałanie ma miejsce głównie w dziedzinie edukacji oraz rolnictwa. Wielkopolska jako region posiada największą liczbę partnerstw i porozumień zawartych pomiędzy polskimi i niemieckimi powiatami, miastami i gminami. Polskie i niemieckie władze samorządowe współpracują ze sobą również na poziomie sejmiku wojewódzkiego i landtagów oraz ich komisji. Jako jeden z czterech polskich regionów Wielkopolska należy do polsko – niemieckiej inicjatywy „Program Odra”. Powiedział również, że obecnie organizacje pozarządowe a także szkoły oraz instytucje kultury i nauki będą miały dużo większe możliwości rozwijania swoich działań, w tym także na polu współpracy międzynarodowej, jeżeli korzystać będą ze wsparcia Wojewódzkiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2007 – 2013. Program ten w Wielkopolsce realizuje Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego. Przemówienia zamknęło wystąpienie Sekretarza Zarządu Krajowego Towarzystw Polsko – Niemieckich, p. Huberta Owczarka, nawiązujące do tradycji i perspektyw współpracy Towarzystw Polsko – Niemieckich i Niemiecko – Polskich. W wystąpieniu tym w dużym skrócie przypomniana została geneza Kongresów Towarzystw Polsko – Niemieckich i Niemiecko – Polskich, które organizowane były corocznie, na przemian w Niemczech i w Polsce. Pierwszy kongres miał miejsce w Berlinie w roku 1992 i był wynikiem inicjatywy niemiecko – polskiego zespołu, który rok wcześniej, w Poznaniu, przygotował to pierwsze spotkanie niemieckich i polskich zwolenników porozumienia pomiędzy naszymi państwami i społeczeństwami. Ten sam zespół przygotował także II. Kongres, który w 1993 roku miał miejsce w Szczecinie. Inicjatywa Kongresów Towarzystw Polsko – Niemieckich i Niemiecko – Polskich miała więc swój początek w roku 1991, w Poznaniu, jednak tak się złożyło, że miasto Poznań ani razu nie zaprosiło uczestników kongresów do siebie. Dlatego też, kiedy w roku 2006, w Berlinie, po czternastu latach, już po raz drugi spotkali się członkowie Towarzystw Niemiecko – Polskich i Polsko – Niemieckich, obecni tam członkowie Prezydium Zarządu Krajowego Związku Towarzystw Polsko – Niemieckich, z inicjatywy zarządu Towarzystwa Polsko – Niemieckiego w Poznaniu, podjęli decyzję o przygotowaniu i przeprowadzeniu następnego polsko – niemieckiego projektu w Poznaniu. Nie trzeba chyba przypominać, że dla stosunków polsko – niemieckich nie był to czas najlepszy. Na dodatek przyjęty wtedy termin realizacji, a mianowicie 19 – 21. października 2007 okazał się zbieżny z datą wcześniejszych wyborów do Sejmu i Senatu. Ponadto wsparcie, o które występowała strona polska okazało się za słabe, aby przedsięwzięcie mogło być skutecznie zrealizowane. W tej sytuacji termin przesunąć trzeba było na maj roku następnego i przedsięwzięcie, choć opóźnione, zostało zrealizowane. Dodać należy, że czas był wielki, bo w Polsce ostatni polsko – niemiecki projekt tego rodzaju miał miejsce w Bydgoszczy w roku 2005, a przedostatni w Krakowie w roku 2003. Kongres w Poznaniu doszedł do skutku dzięki wielkiej determinacji Zarządu Krajowego Związku Towarzystw Polsko – Niemieckich i aktywności Towarzystwa Polsko – Niemieckiego w Poznaniu. Te dwie organizacje przez półtora roku usilnie zabiegały o wznowienie takich właśnie kontaktów polsko – niemieckich. Niemniej trudne były zabiegi o uzyskanie wsparcia dla tego projektu. Przy konsekwentnym dążeniu do możliwie niskiego obciążenia uczestników Kongresu kosztami, właśnie wielkość uzyskanego wsparcia określiła liczebność uczestników projektu. Z inicjatywy Towarzystwa Polsko – Niemieckiego w Poznaniu postanowiono, że podczas kongresu w Poznaniu położy się akcent na pokazaniu problematyki regionalnej oraz rozwoju polsko – niemieckiej współpracy przy rozwiązywaniu wspólnych problemów. Powyższą propozycję potraktowano jako element nowej formuły spotkań polsko – niemieckich. Dlatego też, w celu prezentacji regionu, otwarcie XIV. Kongresu Towarzystw Polsko – Niemieckich i Niemiecko – Polskich uświetnił bardzo udanym występem poznański Zespół Tańca Ludowego STAROPOLANIE, rozpoczynając przedstawianie swoim tańcem i śpiewem Wielkopolski od strony tradycji i kultury. W związku z Rokiem Ochrony Klimatu i Środowiska, wiodącym tematem pierwszej części kongresu było przedstawienie współpracy Wielkopolski z partnerskimi regionami niemieckimi w dziedzinie realizowania zintegrowanej polityki klimatycznej i energetycznej. Przedstawiano również możliwości i szanse wdrożeń źródeł energii odnawialnej, przy wsparciu przez fundusze unijne. Moderatorami wymienionych dwóch pierwszych dyskusji byli: Dyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego, p. Andrzej BOBROWSKI oraz niemiecki naukowiec dr Robert KONAT z Monachium. Przedstawiono sześć referatów z prezentacjami, dyskutowano w czasie trwania panelów oraz podczas przerw.
Kolejno przedstawiane były: 1. Finansowanie inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii – środki dostępne w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2007 – 2013. 2. Perspektywy rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce w latach 2008 – 2020. 3. Realizowanie zintegrowanej polityki klimatycznej i energetycznej w Wielkopolsce wspólnie z regionami partnerskimi w Niemczech. 4. Wkład Politechniki Poznańskiej w zmniejszanie zużycia energii oraz w ochronę środowiska przez zmianę technologii stosowanej w budownictwie. 5. Możliwość finansowania odnawialnych źródeł energii 6. Odnawialne źródła energii – dwa referaty.
Druga część programu związana była z Wielkopolską i partnerskimi regionami w inny sposób. W pierwszym temacie wrócono do historii, zadając pytanie czy powstańcza walka przeciw totalitaryzmowi w czerwcu 1953 roku w Berlinie oraz w czerwcu 1956 roku w Poznaniu jest wspólną przeszłością. Swój pogląd przedstawiali wybitni znawcy tematu: Profesor doktor habilitowany Lech TRZECIAKOWSKI z poznańskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz dziennikarz niemiecki, autor filmów dokumentalnych i korespondent „Tygodnika Powszechnego” Joachim TRENKNER. Obaj też odpowiadali na liczne pytania zebranych. Wśród uczestników dyskusji szybko rozeszła się książka: „Naród z przeszłością. Eseje o Niemczech” autorstwa p. Joachima TRENKNERA jak również broszura Muzeum Poznańskiego Czerwca 1956, przedstawiająca tamto powstanie robotnicze. Ostatnią częścią kongresowych dyskusji miała być prezentacja Polsko – Niemieckiej Wymiany Młodzieży oraz Fundacji Współpracy Polsko – Niemieckiej, zaplanowana w największym stopniu dla obecnych na kongresie nauczycieli i uczniów szkół średnich z Wielkopolski i według ich zapotrzebowania. Zaproszenie do udziału w kongresowych dyskusjach młodzieży i nauczycieli z wielkopolskich szkół średnich potraktowane zostało także jako wdrażanie nowej formuły działania, polegającej na tworzeniu programu projektu dla określonych grup docelowych i zapraszaniu przedstawicieli tych grup do udziału w projekcie. Do udziału w drugiej części kongresu zaproszono młodzież ze szkół średnich z dwóch sąsiadujących z Poznaniem powiatów. Zaproszenie przyjęła grupa ponad trzydziestu nauczycieli i uczniów szkół. Niestety nieobecność przedstawiciela Fundacji Współpracy Polsko – Niemieckiej obniżyła nieco wartość tego panelu dyskusyjnego. Celem organizowania pierwszych kongresów było zapoznawanie i zbliżanie do siebie Polaków i Niemców oraz ich organizacji. Po kilku latach taka formuła spotkań, wraz z rozwojem polsko – niemieckich kontaktów, zaczęła się wyczerpywać. Przeobrażenia polityczne w Europie spowodowały, że Republika Federalna Niemiec i Rzeczpospolita Polska stawały się członkami tych samych organizacji polityczno – militarnych i gospodarczych, również organizacje pozarządowe obu krajów zaczęły realizować współpracę na coraz wyższym poziomie. Pierwszy raz uwaga o potrzebie zmian pojawiła podczas XI. Kongresu we Frankfurcie nad Menem, zaś wyraźne stwierdzenie o wyczerpaniu się dotychczasowej formuły spotkań padło podczas XII. Kongresu w Krakowie, w roku 2003, a więc jeden rok przed wejściem Polski do Unii Europejskiej. Wygłoszone zostało przez Przewodniczącą Federalnego Związku Towarzystw Niemiecko – Polskich, p. Angelikę SCHWALL – DÜREN i zostało przez stronę niemiecką przyjęte do realizacji. W efekcie tego już w roku 2004, w Hanowerze, podczas spotkania Towarzystw Niemiecko – Polskich z okazji jubileuszu 25 – lecia tamtejszego Towarzystwa, stronę polską reprezentowała tylko delegacja Towarzystwa Polsko – Niemieckiego w Poznaniu, jako partnerskie stowarzyszenie tamtejszego Towarzystwa Niemiecko – Polskiego. Spotkanie Towarzystw Polsko – Niemieckich i Niemiecko – Polskich w Bydgoszczy, zorganizowane w roku 2005 przez stronę polską, miało nieco liczniejszą reprezentację niemiecką, niemniej kolejne projekty Federalnego Związku Towarzystw Niemiecko – Polskich w coraz większym stopniu nakierowane były na zajmowanie się problemami, w których udział Towarzystw Polsko – Niemieckich stawał się niekonieczny, stąd udział uczestników z Polski stawał się jeszcze skromniejszy. Podczas spotkania w Berlinie w listopadzie roku 2006, przedstawiony i przyjęty został dokument pod tytułem: „Spoczywa na nas odpowiedzialność”. Jego autorzy, czyli Federalny Związek Towarzystw Niemiecko – Polskich apelował o ochronę dotychczasowego dorobku na polu pojednania i porozumienia pomiędzy Polakami i Niemcami. Dokument ten podpisywali uczestnicy berlińskiego spotkania. Podczas Walnego Zebrania Sprawozdawczego Towarzystwa Polsko – Niemieckiego w Poznaniu, w grudniu 2006 roku, dokument ten także został podpisany przez członków poznańskiego Towarzystwa Polsko – Niemieckiego a następnie wysłany do Berlina. Podczas XIV Kongresu Towarzystw Polsko – Niemieckich i Niemiecko – Polskich w Poznaniu jego uczestnicy podjęli również ważny apel, ukierunkowany na bardzo konkretny cel. Przyjęto apel do władz polskich, złożony do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, o odstąpienie od zamiaru likwidacji Instytutu Polskiego w Lipsku, który według planu ma zakończyć działalność wraz z likwidacją polskiego konsulatu w tym mieście. Obradom kongresu towarzyszyły dwie wystawy w holu przed salą obrad. Pierwszą była „Rzeźba w wiklinie”, autorstwa profesora poznańskiej Akademii Sztuk Pięknych Jerzego STĘPAKA, drugą – „Gobelin i tkanina unikatowa” Zygmunta ŁUKASZEWICZA. Eksponowane były także plansze i plakaty związane z prezentowanymi na kongresie tematami, głównie dotyczącymi wykorzystania odwracalnych źródeł energii. W podsumowaniu nie może zabraknąć miejsca dla instytucji, które wsparły Kongres. Są to w kolejności: Fundacja Współpracy Polsko – Niemieckiej, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Urząd Miasta Poznania oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
